Dostęp pokrzywdzonego do akt postępowania przygotowawczego

Zostało w stosunku do nas popełnione przestępstwo. Powoduje to,  że jesteśmy żywotnie zainteresowani losem toczącego się przeciwko sprawcy postępowania przygotowawczego. W związku z tym, chcielibyśmy sprawdzić, co zostało już w sprawie zrobione oraz w jakim kierunku zmierza prowadzonego postępowanie. Powoduje to, że uważamy wręcz za konieczne zapoznanie się z aktami trwającego postępowania przygotowawczego. Czy istnieje taka możliwość?

Tak, jak najbardziej istnieje.

Uprawnienie to gwarantuje art. 156 § 5 kodeksu postępowania karnego. Przewiduje on możliwość udostępnienia akt przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze również pokrzywdzonemu, jeżeli nie sprzeciwia się temu potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa. Co więcej umożliwia się sporządzanie odpisów lub kopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kopie z akt, a prawo to przysługuje także po zakończeniu postępowania przygotowawczego. W tym celu powinniśmy złożyć stosowny wniosek do organu prowadzącego postępowanie.

Decyzja organu w przedmiocie udostępnienia akt bądź też odmowy udostępnienia przybiera postać zarządzenia. Z uwagi na zaskarżalność decyzji o odmowie udostępnienia akt sprawy (zażaleniem), zarządzenie odmowne winno – co niestety nie zawsze ma miejsce – precyzyjnie i wyczerpująco określać  przyczyny tej odmowy, tak aby strona mogła skutecznie zakwestionować zasadność przedmiotowego zarządzenia. W sytuacji, gdy zarządzenie takie wydał prokurator zażalenie przysługuje do sądu. Natomiast, gdy zażalenie wydał organ inny niż prokurator organ prowadzący postępowanie – organem je rozpoznającym będzie prokurator sprawujący nadzór nad toczącym się postępowaniem przygotowawczym

Obecnie – inaczej niż przed 1 lipca 2015 r. – pokrzywdzonemu przysługuje także prawo do końcowego zapoznania się z materiałami postępowania przygotowawczego, dokonywanego wówczas, gdy istnieją podstawy do zakończenia postępowania przygotowawczego. Czynność ta przeprowadzana jest w wypadku złożenia przez pokrzywdzonego stosownego wniosku. Wiąże się z tym wyznaczenie przez pokrzywdzonego termin do zapoznania się z aktami oraz zapewnienie udostępnienie mu akt sprawy wraz z informacją, jakie materiały z tych akt będą przekazane sądowi wraz z aktem oskarżenia. Z czynności tej winien zostać sporządzony protokół.

Nowością – która niestety dość długo może „przebijać” się w praktyce – jest możliwość udostępnienia akt postępowania także w postaci elektronicznej.